Menu Close

ต่อมข้างก้น หรือ ต่อมเหม็น (anal gland)

ต่อมข้างก้น หรือต่อมเหม็น

ต่อมข้างก้น หรือ ต่อมเหม็น (anal gland) เป็นต่อมที่อยู่ข้างรูทวารของสุนัข และแมว ในแนวเดียวกันทั้งด้านซ้าย และขวา ต่อมข้างก้นนี้ทำหน้าที่ผลิตกลิ่นเฉพาะตัวของสุนัข ซึ่งแต่ละตัวจะมีกลิ่นที่ไม่ซ้ำกัน สังเกตได้ว่าเวลาสุนัขเจอกันครั้งแรก มักจะเดินไปดมก้นกัน เพื่อเป็นการทำความรู้จัก จากกลิ่นเฉพาะตัวนั้น

นอกจากนี้ต่อมข้างก้น หรือต่อมเหม็นยังคอยทำหน้าที่ขับสารคัดหลั่งออกมาผ่านทางช่องทางเล็กๆ ที่เชื่อมกับทวารหนัก เมื่อสุนัขมีอาการ หงุดหงิด ตกใจ หรือเครียด เมื่อต้องออกนอกอาณาเขตของตัวเอง สารคัดหลั่งนี้จะส่งกลิ่นแพร่กระจายออกมาเพื่อแสดงอาณาเขตของตน โดยสารนี้จะมีลักษณะเป็นของเหลวสีน้ำตาลอ่อน บางครั้งก็มีลักษณะเป็นขี้ผึ้งสีเหลืองๆ

ปัญหาที่พบสำหรับเจ้าต่อมเหม็นนี้คือภาวะอุดตันโดยมีสาเหตุมาจากการท้องผูกของสุนัข อุจจาระแข็ง ปากท่อต่อมเหม็นเล็ก สารคัดหลั่งที่ออกมามีลักษณะเหนียวแข็งเหมือนแป้ง หรือภาวะที่ต่อมเหม็นทำงานเกินขนาด ซึ่งเกิดจากการที่สุนัขตื่นเต้นทั้งวัน

ต่อมข้างก้น หรือต่อมเหม็นอุดตันมีระดับความรุนแรง 3 ระดับคือ

  1. ระดับ Impaction เมื่อของเหลวในต่อมเริ่มมีความเข้มข้นขึ้น หรือบางทีก็ถึงขั้นแข็งตัว
  2. ระดับ Infection ขั้นนี้จะทำให้เกิดน้ำหนองจากการที่ติดเชื้อแบคทีเรียที่อยู่ในต่อมข้างทวาร
  3. ระดับ Abscess เป็นฝี บวม และปริแตกจากการติดเชื้อที่รุนแรงขึ้น

การรักษาจะรักษา ตามอาการตั้งแต่การบีบออก การทานยา หรือการผ่าฝีออกถ้าต่อมเหม็นอุดตันจนอักเสบ

สุนัขพันธุ์ที่พบว่ามีปัญหาเกี่ยวกับต่อมข้างก้น หรือต่อมเหม็นบ่อยๆ มักจะเป็นสุนัขพันธุืเล็กเช่น ชิวาวา มิเนียเจอร์พินเชอร์ อิงลิชค็อกเกอร์ สแปเนียล

อาการที่แสดงว่าต่อมข้างก้นน้องมีปัญหาก็คือ การที่สุนัขเอาก้นไถพื้น พยายามเลียทวารหนัก มีอาการบวมชัดเจนที่ต่อมข้างก้น มีเลือดไหล หากพบอาการผิดปกติเหล่านี้ควรรีบพามาพบสัตวแพทย์เพื่อรักษา เพราะภาวะต่อมข้างก้นอุดตันสามารถรักษาให้หายได้ค่ะ

———————————————————————————