สิ่งที่ทาสแมวอย่างเรารู้กันดีคือนอกจากน้องแมวเขาจะชอบการนอนมาก ๆ แล้ว อีกอย่างหนึ่งที่น้องชอบทำก็คือการเลียขนซึ่งเป็นพฤติกรรมของน้องเหมียวที่รักความสะอาดม๊ากมาก โดยน้องมักจะใช้ลิ้นที่เปรียบเสมือนเป็นหวีประจำตัวคอยเลียทำความสะอาดเนื้อตัวและตกแต่งขนให้สวยงามอยู่เสมอ แต่ปัญหาที่ทำเอาคนเลี้ยงแมวต้องกุมขมับก็คือเวลาแมวเลียขนน้องจะกลืนขนลงไปในท้องด้วย ซึ่งหากมีการสะสมของขนจนกลายเป็นก้อนใหญ่อาจทำให้เกิดการอุดตันในทางเดินอาหารจนไปรบกวนการทำงานอวัยวะต่าง ๆ ของแมวได้
ก้อนขนของแมวเกิดจากอะไร
แมวโดยทั่วไปจะมีนิสัยรักสะอาด น้องจะพยายามทำความสะอาดตัวเองอยู่สม่ำเสมอ ซึ่งวิธีทำความสะอาดแบบแมว ๆ ก็คือ การเลียตัว เพื่อทำความสะอาดตัวเองจากคราบสกปรกและเศษฝุ่นต่าง ๆ อีกทั้งยังเป็นการเลียกำจัดขนที่หลุดร่วงและติดอยู่ตามตัวออกไปด้วย แต่ปัญหาก็คือการเลียขนของแมวทำให้ขนติดที่ลิ้นน้องและทำให้แมวกลืนขนเหล่านั้นลงไปด้วย แต่ทางเดินอาหารของน้องไม่สามารถย่อยขนได้ ขนพวกนี้ก็จะสะสมอยู่ในกระเพาะและลำไส้ของแมว
เมื่อมีปริมาณขนที่กลืนลงไปมากขึ้น ขนเหล่านี้ก็จะจับรวมตัวกันจนกลายเป็น “ก้อนขน (Hairball)” และแมวก็จะพยายามขย้อนอาเจียนเอาก้อนขนเหล่านี้ออกมาเป็นครั้งคราวได้ ซึ่งปัญหาก้อนขนจะพบได้บ่อยในแมวพันธุ์ที่มีขนยาว เช่น เปอร์เซีย หิมาลายัน แต่แมวที่มีขนสั้นก็มีโอกาสเจอได้เช่นกัน
ก้อนขนเหล่านี้เป็นอันตรายกับน้องแมวหรือไม่
การที่แมวมีก้อนขนในกระเพาะอาหารอาจทำให้แมวขย้อนหรืออาเจียนเพื่อกำจัดก้อนขนเป็นครั้งคราวได้ ถ้าแมวขย้อนออกมาได้เองโดยไม่มีอาการอื่น ๆ เช่น ซึม เบื่ออาหาร น้ำหนักตัวลด ก็ไม่จำเป็นต้องทำการรักษาเป็นพิเศษแต่อย่างใด
แต่ถ้าน้องแมวมีอาการขย้อนตลอดโดยที่ไม่มีก้อนขนออกมา หรือว่ามีอย่างอื่นแปลกปลอมปนมากับก้อนขน เจ้าของจะต้องพาน้องแมวไปพบสัตวแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่ทำให้น้องอาเจียนหรือตรวจโรคแฝงอื่น ๆ นอกจากปัญหาก้อนขน
การรักษา
ในกรณีที่แมวอาเจียนหรือขย้อนก้อนขนออกมา ถ้าแมวขย้อนออกมาได้หมดก็ไม่จำเป็นต้องรักษาอะไร แต่ถ้าน้องไม่สามารถขย้อนก้อนขนออกมาได้ สัตวแพทย์จะจ่ายยาระบายอ่อน ๆ หรืออาหารเจลที่ช่วยหล่อลื่นในทางเดินอาหารให้สามารถขับก้อนขนออกมากับอึได้ง่าย แต่การใช้อาหารเจลแบบนี้มีข้อเสียคืออาจทำให้การดูดซึมสารอาหารและวิตามินบางชนิดลดลงได้ ดังนั้นถ้าต้องใช้อาหารเจล สัตวแพทย์จะแนะนำให้ใช้เท่าที่จำเป็นและไม่ควรป้อนก่อนหรือหลังอาหารทันที
แต่ในรายที่ไม่สามารถเอาก้อนขนออกมาได้จริง ๆ และเกิดปัญหาก้อนขนอุดตันในทางเดินอาหาร อาจจำเป็นต้องผ่าตัดเพื่อเอาก้อนขนออกมา
การป้องกัน
การป้องกันปัญหาก้อนขนทำได้ไม่ยาก อันดับแรกคือเจ้าของต้องหมั่นแปรงขนน้องแมวอย่างสม่ำเสมอทุกวัน เพราะการแปรงขนจะเป็นการแปรงเอาขนที่หมดอายุให้ติดออกมากับแปรง ดังนั้นเวลาน้องแมวเลียตัวก็จะเลียและกลืนเอาขนลงไปน้อยลง ปัญหาการเกิดก้อนขนก็จะลดลงไปด้วย
นอกจากนี้ในปัจจุบันยังมีอาหารสำเร็จรูปหลายยี่ห้อที่จำหน่ายอาหารแมวสูตรที่ช่วยป้องกันการเกิดก้อนขนได้ โดยอาหารสูตรเหล่านี้จะมีการเสริมไฟเบอร์บางชนิดที่ช่วยเข้าไปจับเส้นขน ทำให้ขนไม่ไปรวมตัวกัน จึงไม่เกิดก้อนขนขึ้นมา ซึ่งการใช้อาหารแบบนี้จะมีข้อดีคือไม่ต้องเสียเวลามานั่งป้อนยาหรืออาหารเจลเพิ่มเติม และยังไม่ต้องกังวลว่าจะมีปัญหาในการดูดซึมสารอาหารหรือวิตามินอีกด้วย แต่ก็จะราคาแพงกว่าอาหารสูตรทั่วไปบ้างเล็กน้อย
การดูแลปัญหาก้อนขนน้องแมวไม่ใช่เรื่องยาก ในเมื่อเราห้ามให้แมวเลิกเลียขนไม่ได้ เจ้าของจึงต้องใส่ใจและหมั่นแปรงขนให้น้องบ่อย ๆ เพื่อที่น้องเหมียวจะได้ไม่กินขนเข้าไปเยอะจนอุดตันทางเดินอาหารนะคะ และหากพบอาการผิดปกติควรรีบพามาพบสัตวแพทย์ทันที
อ่านบทความอื่น ๆ แมวกินอาหารน้อย มีกลิ่นปาก สัญญาณบ่งบอกโรคช่องปากอักเสบ
แหล่งอ้างอิง
สพ.ญ.อรญา ประพันธ์พจน์ (หมอนุ่น) สัตวแพทย์ประจำโรงพยาบาลสัตว์ตลิ่งชัน
PetMD. How To Treat Cat Hairballs. https://www.petmd.com/cat/grooming/evr_ct_cat_hairballs