ยังจำวันแรกที่เลี้ยงน้องหมาที่บ้านกันได้ไหม ผ่านไปแปปเดียวอายุเขาก็เยอะขึ้น เริ่มแก่ตัวลง กลายเป็นหมาที่เข้าสู่วัยชราอย่างเต็มตัว น้องหมาที่อายุเยอะก็เหมือนกับมนุษย์ที่พอแก่หลาย ๆ อย่างก็เริ่มเปลี่ยนไป โดยเฉพาะเรื่องสุขภาพที่แย่ลงเรื่อย ๆ เราจึงต้องใส่ใจพวกเขาเป็นพิเศษเพราะอยากจะให้เขาอยู่กับเราไปอีกนาน ให้เขามีอายุยืนเท่าที่จะเป็นไปได้ใช่ไหมล่ะ ดังนั้นเจ้าของอย่างเราจะดูแลน้องอย่างไรได้บ้าง หรือมีข้อควรระวังอะไรเป็นพิเศษ มาเรียนรู้สิ่งที่มีโอกาสเกิดขึ้นหากน้องหมาของเราแก่ตัวลงพร้อมทั้งวิธีดูแลกัน
อายุสุนัขเท่าไหร่จึงจะถือว่าเข้าสู่วัยชรา?
การเข้าสู่วัยชราของสุนัขขึ้นอยู่กับสายพันธุ์และสภาพร่างกายสุนัขแต่ละตัว ปกติสุนัขพันธุ์ใหญ่มักจะแก่เร็วกว่าสุนัขพันธุ์เล็ก โดยทั่วไปแล้วสุนัขสายพันธุ์เล็กจะนับอายุเกินกว่า 7 ปี สุนัขสายพันธุ์กลางอายุเกินกว่า 6 ปี และสุนัขพันธุ์ใหญ่ 5 ปีขึ้นไป ก็ถือว่าเป็นสุนัขที่เข้าสู่วัยชรา
อธิบายตาราง ช่องแรกคืออายุนับตามวันเดือนปี ช่องต่อมาคืออายุเปรียบเทียบตามสายพันธุ์สุนัขเล็ก-กลาง-ใหญ่
ช่องสีแดงคือเริ่มเข้าสู่วัยชรา
เมื่อสุนัขอายุมากขึ้น อวัยวะต่าง ๆ จะมีความสึกหรอและความสามารถในการทำงานลดลง เช่น ความสามารถในการต้านทานการติดเชื้อโรคต่าง ๆ ลดน้อยลง ดังนั้นบ้านไหนที่มีสุนัขแก่ต้องใส่ใจเขาให้มากขึ้นในทุก ๆ ด้าน
โภชนาการสำหรับสุนัขสูงวัย
สุนัขที่มีอายุมาก ๆ จะไม่ค่อยมีความกระฉับกระเฉงเหมือนสุนัขวัยแรกรุ่น ทำให้ความต้องการพลังงานจากอาหารก็จะน้อยลงเช่นกัน และเมื่อสุนัขมีอายุมากขึ้น อวัยวะต่าง ๆ จะมีประสิทธิภาพในการจัดการกับอาหารลดลง นั่นหมายความว่าเราต้องปรับสัดส่วนของอาหารสำหรับสุนัขให้พอเหมาะ หรือต้องให้อาหารเสริมพิเศษตามคำแนะนำของสัตวแพทย์
ปัญหาความอ้วนก็สำคัญไม่แพ้กัน สุนัขก็เหมือนกับคนคือเมื่ออายุมากขึ้นความอ้วนก็จะกลายเป็นปัญหาได้ สาเหตุอาจมาจากการที่เขามีกิจกรรมน้อยลง ร่างกายจึงมีการเผาผลาญลดลงตามไปด้วย น้ำหนักส่วนเกินนี้อาจทำให้เกิดปัญหาสุขภาพอื่น ๆ ตามมาได้ ดังนั้นหากเราเห็นว่าเขาน้ำหนักมากเกินไปก็สามารถช่วยด้วยการควบคุมแคลลอรี่และพาเขาออกไปเดินนอกบ้านเพื่อออกกำลังกาย แต่การพาสุนัขออกไปเดินนอกบ้านอาจไม่เหมาะกับสุนัขอายุมากทุกตัว
ตรงข้ามกับความอ้วน หากว่าสุนัขของเรานั้นผอมจนเกินไปก็ควรนำสุนัขไปให้สัตวแพทย์ตรวจเช็คร่างกาย เพราะอาจจะเกิดปัญหาการดมกลิ่นหรือการรับรสของสุนัขหายหรือผิดเพี้ยนไป ทำให้เขาเกิดความอยากอาหารลดลงเพราะระบบการย่อยอาหารหย่อนสมรรถภาพ เจ้าของจึงต้องปรับหาอาหารที่อร่อยและมีรสชาติดีให้เขา และที่สำคัญคือต้องเป็นอาหารที่ย่อยง่ายด้วย น้องหมาเขาจะได้กินอย่างเอร็ดอร่อย
ทั้งนี้ หากความอยากอาหารของสุนัขน้อยลงกว่าเดิมมากเพราะความชรา ไม่ได้มาจากสาเหตุอื่น เราอาจจำเป็นจะต้องช่วยคะยั้นคะยอให้น้องทานอาหาร 3 วิธีง่าย ๆ ที่จะหลอกล่อสุนัขให้ทานอาหารได้มากขึ้น คือ
1.ให้อาหารเขาในแต่ละมื้อน้อยลงแต่ให้ทานบ่อยขึ้น
เราอาจแบ่งมื้ออาหารในแต่ละวันออกเป็นสองถึงสี่มื้อเล็ก ๆ และอุ่นอาหารที่สุนัขจะต้องกินด้วยอุณหภูมิที่ใกล้เคียงกับอุณหภูมิของตัวเขา
2.วางอาหารไว้ให้เขากินสัก 10-15 นาที แล้วเก็บทิ้ง
เพราะสุนัขจะชอบอาหารที่สดและใหม่มากกว่าอาหารค้างมื้อ
3.ควรให้เขาอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ไม่เสียงดังเกินไป
เพื่อเป็นการสร้างบรรยากาศในการกินอาหาร
เกลือแร่และวิตามินก็จำเป็นสำหรับสุนัขสูงวัย แต่ต้องได้รับในปริมาณที่เหมาะสมเพื่อช่วยสร้างสมดุล มิเช่นนั้นอาจมีปัญหาไตล้มเหลวหรือหัวใจล้มเหลวตามมาได้ และหากต้องการให้อาหารเสริมหรือเกลือแร่และวิตามิน ควรคำปรึกษาสัตวแพทย์ก่อนจะดีที่สุด
เหงือกและฟัน
อีกปัญหาสำหรับสุนัขวัยชราคือ “เหงือก” โรคที่เกี่ยวกับเหงือกไม่เพียงแต่ทำให้สุนัขฟันหลุดเท่านั้น แต่อาจก่อให้เกิดปัญหาที่รุนแรงมากขึ้นได้หากแบคทีเรียเข้าสู่กระแสเลือดผ่านทางเหงือกที่อักเสบอยู่ ดังนั้นเราควรหมั่นตรวจดูฟันและเหงือกของน้องหมาอย่างสม่ำเสมอ และให้ขอคำปรึกษาจากสัตวแพทย์ทันทีหากเห็นว่าผิดปกติ และควรแปรงฟันของเขาให้สะอาดด้วยแปรงที่ผลิตขึ้นมาเพื่อใช้กับสุนัขโดยเฉพาะ รวมถึงใช้ผลิตภัณฑ์ที่ช่วยเสริมสุขภาพในช่องปากสุนัขด้วย
กระดูกและไขข้อ
เจ้าของน้องหมาควรจะประเมินสุขภาพของสุนัขอย่างสม่ำเสมอ หากเขามีปัญหาเรื่องไขข้ออักเสบตามข้อต่อต่าง ๆ ในร่างกาย เขาจะแสดงอาการเคลื่อนไหวเชื่องช้าลง ขยับตัวลำบากขึ้น เราควรหมั่นพาสุนัขไปออกกำลังกายบ้างให้พอเหมาะกับกำลังของเขา แต่ระวังอย่าให้หักโหมเกินไปเพราะอาการข้ออักเสบอาจมีอาการรุนแรงขึ้นได้ และถ้าหากพบว่าเขาไม่ยอมทานอาหาร ไม่ยอมออกไปเล่นนอกบ้านอย่างเคย หรือพบปัญหาการขับถ่าย ควรปรึกษาสัตว์แพทย์เพื่อขอคำแนะนำ
การมองเห็นและการได้ยิน
การได้ยิน การมองเห็น และการดมกลิ่นของสุนัขที่มีอายุเยอะจะเสื่อมความสามารถลงตามอายุไปด้วย เช่น หากน้องหมาที่บ้านเริ่มไม่ค่อยเชื่อฟังเรา นั่นอาจจะเป็นเพราะเขาไม่ได้ยินเสียงหรือคำสั่งที่เราสั่งก็ได้ นอกจากนี้สุนัขสูงวัยอาจจะมีปัญหาทางสายตามากขึ้น เช่น การติดเชื้อ ต้อกระจก ระยะในการมองในเวลากลางคืนลดลง หรือเลวร้ายที่สุดอาจถึงขั้นตาบอด พยายามสังเกตดูว่าเขามีขี้ตาผิดปกติหรือมีสิ่งบ่งบอกที่แสดงให้เห็นว่าการมองเห็นของเขาบกพร่อง เช่น การเดินชนของบ่อย ๆ หากพบว่ามีปัญหานี้ควรพาน้องมาปรึกษาสัตวแพทย์เพื่อรักษาโรคตามอาการ
การทำงานของไต
การทำงานของระบบไตทั้งสองข้างที่มีหน้าที่ในการขจัดของเสียออกจากร่างกายในสุนัขที่มีอายุมาก ๆ จะเสื่อมถอยลง โดยเฉพาะอย่างยิ่งของเสียที่เกิดจากการย่อยสลายโปรตีนทิ้งไปกับปัสสาวะ หากน้องหมามีปัญหาเกี่ยวกับไตจึงควรกินอาหารพิเศษที่ผลิตขึ้นมาโดยเฉพาะสำหรับสุนัขที่มีปัญหาเรื่องไต อาหารจำพวกนี้จะมีฟอสฟอรัสในปริมาณที่น้อย ช่วยทำให้อาการของโรคไตเกิดช้าลง และมีปริมาณโปรตีนน้อยเพื่อลดการสะสมของของเสียในกระแสเลือด
ระบบขับถ่าย
อาการกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ก็นับเป็นปัญหาอย่างหนึ่งที่พบได้กับสุนัขที่อายุมาก ถึงแม้สุนัขจะเคยได้รับการฝึกฝนมาอย่างดีก็ตาม บางครั้งอยู่ดี ๆ เขาอาจจะปล่อยปัสสาวะออกมาในที่ที่ไม่เหมาะสม ซึ่งเป็นปัญหามาจากระบบประสาทส่วนควบคุมกระเพาะปัสสาวะบกพร่อง แต่ก็มีบ่อยครั้งที่พบว่าเป็นผลมาจากความผิดปกติของระบบทางเดิน ปัสสาวะ ต่อมลูกหมาก หรือระบบอื่น ๆ ของร่างกาย หากเจ้าของคนไหนพบว่าน้องหมาของเราจู่ ๆ ก็ไม่สามารถกลั้นปัสสาวะได้หรือเริ่มปัสสาวะบ่อยจนผิดสังเกต ให้รีบปรึกษาสัตวแพทย์ทันที
นอกจากทั้งหมดที่กล่าวไป เราก็ต้องไม่ลืมที่จะพาน้องหมามาฉีดวัคซีนสำหรับป้องกันโรคต่าง ๆ ที่จะต้องให้ตามลำดับอายุของสุนัขเป็นประจำ ดูโปรแกรมฉีดวัคซีนสุนัขได้ ที่นี่
เพราะน้องหมาก็เป็นหนึ่งในสมาชิกครอบครัวของเรา ไม่ใช่แค่เพียงดูแลและใส่ใจเขาในทุก ๆ ด้าน แต่สิ่งสำคัญคือการให้ความรักกับเขาไม่ว่าเขาจะอายุน้อยหรือมากเพียงใด อยากให้เจ้าของทุกคนรักและใส่ใจเขาในทุกวันเหมือนวันแรกที่ได้เลี้ยงดูเขานะคะ
อ่านบทความอื่น ๆ เตือนภัยเงียบ 5 โรคร้ายในสุนัขที่มากับฝน
———————————————————————————–
แหล่งอ้างอิง
สพ.ญ.อรญา ประพันธ์พจน์ สัตวแพทย์ประจำแผนกอายุรกรรม แผนกศัลยกรรม และแผนกโรคหัวใจ โรงพยาบาลสัตว์ตลิ่งชัน
